De wereld om ons heen verandert snel. Zeker op dit moment wordt vrijwel iedereen door het Corona-virus geconfronteerd met grote verandering en onzekerheid. Misschien herken je een of meerdere van de volgende gedachten: Hoe zal het Corona virus zich in Nederland verder ontwikkelen? Blijf ik wel gezond? En mijn omgeving? Kan ik iets doen om te helpen? Wat als ik maanden thuis moet zitten of juist zo hard door moet werken? Wanneer kan ik mijn vrienden en (klein)kinderen weer zien? Verlies ik mijn baan/inkomen? Hoe moet ik andere overtuigen dat het echt belangrijk is binnen te blijven? Misschien voel je je zelf niet lekker of ben je ziek? Of is er een naaste ziek of opgenomen in het ziekenhuis? Enzovoorts. We horen, zien, lezen en praten veel over dat wat er gebeurt. We horen feiten, maar ook meningen, verwachtingen, voorspellingen en rampscenario’s. We krijgen daar als vanzelf veel verschillende gedachten bij. Veel van deze gedachten zorgen wellicht voor een onrustig of angstig gevoel.
Die nare, angstige en onzekere gevoelens lijken te komen door wat er nu om ons heen gebeurt en wat dat voor gevolgen gaat hebben voor de toekomst. Toch is dit niet het geval. Juist deze misvatting dat onze ervaring totaal afhangt van anderen en de buitenwereld geeft angst en onzekerheid. De emoties die we ervaren komen enkel voort uit ons eigen denken. Voel je je naar en angstig? Dan heb je nare en angstige gedachten in het moment. Niet de situatie maar ons denken over de situatie bepaalt dus hoe we ons voelen. Je denken over de situatie kan veranderen en daarmee wat je voelt, zonder dat er daadwerkelijk iets verandert in de situatie waarin je bent.
Denk maar aan het kijken van een spannende of enge film. Ook dan kun je van alles voelen zonder dat het in het echt gebeurt. Je kunt meeleven met de personages of je zelfs identificeren met de hoofdrolspeler. Je kunt een verwachting vormen van het einde van de film. Je kunt angst voelen wanneer de personages in gevaar zijn. De gevoelens die je tijdens de film ervaart komen voort uit de gedachten die je hebt in dat moment. In het ‘echt’ werkt het precies zo. Je ervaart de film van je gedachten. Gedachten die je niet zelf hebt bedacht. Gedachten die uit zichzelf komen en gaan.
Onderzoek maar eens, waar de mogelijke spanning of onrust die je nu ervaart vandaan komt. Kun je de gedachten herkennen die de spanning veroorzaken? En zo ja, gaan die gedachten over nu, over het verleden of over de toekomst? Waarschijnlijk zul je ontdekken dat het niet zoveel met nu, met dit huidige moment, te maken heeft. Helpt het om die gedachten te kunnen observeren zonder er iets mee te hoeven doen? Ze te zien als een filmscenario?
Je emoties voorspellen niet de toekomst. Je gevoel is geen glazen bol. Hoe heftig de emoties ook zijn dit je erbij voelt. Je kunt er ook niet door kapot of beschadigd raken. Voelt het scenario over de toekomst waar jij aan denkt vervelend aan, wil dit niet zeggen dat je het ook serieus moet nemen en er op moet handelen om jezelf te beschermen. Je kunt je emoties zien als graadmeter hoe helder of troebel je denken is in het moment. Het is als een stoplicht. Heftige emoties zijn als een rood stoplicht. Het geeft aan dat het denken je niet verder brengt, dat je het met rust mag laten en er niet op hoeft te reageren. Zie die nare en angstige gedachten dus hooguit als waarschuwing. Alle gedachten gaan vanzelf weer weg als je ze met rust laat. Er is geen enkele gedachte die uit zichzelf bij jou blijft. Wanneer je het aandacht geeft of er heel graag van weg wilt, blijft het hooguit langer en ervaar je het intensiever. Maar ook dan gaat het uit zichzelf weer weg.
Je kunt niet controleren wat je denkt en wat je voelt. Je kunt de gedachten die je hebt ervaren als ze komen en gaan, wat ze ook zijn. Je kunt je beseffen dat gedachten je nooit kapot kunnen maken. Ze geven je ‘hooguit’ een heel naar gevoel zolang je ze hebt. Je hoeft ze niet weg te jagen, je hoeft ze niet te managen, je hoeft ze niet serieus te nemen. Ze gaan uit zichzelf weer weg zodra je ze met rust laat.
Besef dat gedachten die angst en onzekerheid geven vrijwel altijd gaan over toekomstige scenario’s of uit beelden van het verleden. Als er in dit moment iets is waar je mee moet dealen, dan ga je handelen met wat je ter beschikking hebt.
Belangrijk om te zien en te erkennen is dat we in het moment immens flexibel en veerkrachtig zijn. Dit weer ervaren kan zorgen voor vertrouwen in jezelf en de mensen om je heen. We zien daar nu ontzettend veel voorbeelden van. Zorgpersoneel dat tot het uiterste gaat en manieren vindt om met beperkte middelen en in de moeilijkste omstandigheden te handelen naar wat er nodig is. Mensen die anderen helpen op de meest creatieve manieren. Bedrijven die inspringen op wat er nodig is en hun productieproces omgooien.
Flexibiliteit en veerkracht is onze menselijke basisinstelling. We kunnen dealen met waar we maar mee geconfronteerd worden, daar zijn we voor gemaakt en op toegerust. We zijn in staat uitzonderlijke prestaties te leveren, creatief te denken, oplossingen te vinden en van elkaar te leren. We kunnen en mogen vertrouwen op deze basisinstelling. We doen wat we kunnen met wat we ter beschikking hebben in het moment.
Ook zijn we gemaakt om al het mogelijke te kunnen denken en te ervaren, ook onzekere en angstige gedachten en bijbehorende gevoelens. We hoeven daar niet van weg. We kunnen niet kapot door wat we denken en voelen. We hebben geen zekerheid en controle nodig om ons goed te voelen in het moment.